Τον Απρίλη
ολοκληρώθηκε η διαβούλευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε κάθε χώρα της Ε.Ε. για
τα λεγόμενα «Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος» (PCI), διασυνοριακά έργα στον τομέα των
ενεργειακών υποδομών. Ο διακηρυγμένος στόχος των PCI εστιάζει στην διασφάλιση
της παροχής ενέργειας στην Ε.Ε. μέσω της διασύνδεσης των «εθνικών» αγορών
ενέργειας της κάθε χώρας με σκοπό την ολοκλήρωσή τους.
Τα τελευταία χρόνια, στους στόχους της ανάπτυξης PCI έχει συμπεριληφθεί η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής κατά την Συμφωνία του Παρισιού και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας μιας ενιαίας αγοράς ενέργειας και της ενεργειακής ασφάλειας της Ε.Ε.. Ο Κανονισμός(ΕΕ) αριθ. 347/2013 προβλέπει το πλαίσιο για την ανάπτυξη των διασυνοριακών ενεργειακών έργων[1]. Συγκεκριμένα, με βάση το άρθρο 3(4) του Κανονισμού χορηγείται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή η αρμοδιότητα να εκδίδει κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις με τις οποίες καταρτίζεται ο ενωσιακός κατάλογος Έργων Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI list). Ο κατάλογος δε των έργων τα οποία υπάγονται σε καθεστώς PCI ανανεώνεται κάθε 2 χρόνια. Η συμπερίληψη ενός έργου σε αυτόν σηματοδοτεί την ταχύτερη αδειοδότησή του και το άνοιγμα περισσότερων διαύλων χρηματοδότησης για την υλοποίηση του. Κατά συνέπεια, για τις εμπλεκόμενες εταιρείες και τις κυβερνητικές ελίτ με τις οποίες αλληλοστηρίζονται σε κάθε κράτος της Ε.Ε., τα έργα κοινού ενδιαφέροντος αποτελούν πεδίο ανταγωνισμού στο οποίο φυσικά εκφράζονται και όλες οι ανισομέρειες μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε..
Τα παρακάτω έργα, τα οποία είναι υποψήφια για υπαγωγή σε καθεστώς PCI στην Ελλάδα για το 2021, περιλαμβάνουν την ανάπτυξη υποδομών μεταφοράς και αποθήκευσης ενέργειας:
α) Διακρατικές ηλεκτρικές διασυνδέσεις: Ελλάδα – Βουλγαρία, Ισραήλ – Κύπρος – Ελλάδα (Euroasia Interconnector), Αίγυπτος – Λιβύη – Ελλάδα (LEG1), Ελλάδα – Αίγυπτος (GREGY Interconnector), Ελλάδα – Αίγυπτος (Greece – Africa Power Interconnector, GAP) με προέκταση Southern Aegean Interconnector (Αττική – Κρήτη – Δωδεκάνησα).
β) Έργα αποθήκευσης ενέργειας στην Πτολεμαΐδα («Ptolemaida Battery Energy Storage System», PTOLEMAIDA BESS) και την Αμφιλοχία – Αχελώο (σύστημα αντλησοταμίευσης), από την Eunice Energy Group και την ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ αντίστοιχα, για την αύξηση διείσδυσης των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα μέσω ενός διασυνδεδεμένου ηλεκτρικού δικτύου.
γ) Αγωγοί μεταφοράς φ/α: Ελλάδα – Βουλγαρία (IGB), αγωγός EastMed, αναβάθμιση TAP, Ελλάδα – Ιταλία (Poseidon).
δ) Έργα αποθήκευσης φ/α: πλωτή μονάδα LNG στην Αλεξανδρούπολη, υπόγεια αποθήκη φυσικού αερίου στην Καβάλα
Η υποθαλάσσια ηλεκτρική διασύνδεση (1.208 km) (Euroasia Interconnector) θα συνδέει το Ισραήλ και την Κύπρο με την ηπειρωτική Ελλάδα, μέσω Κρήτης, με συμφωνία η οποία υπογράφηκε στις 8 Μάρτη. Το έργο θα έχει μεταφορική ικανότητα 2.000 MW στο τελικό του στάδιο.
Στο μεταξύ, είναι σημαντικό να σημειώσουμε, ότι την 9η Μάρτη πραγματοποιήθηκε η πρώτη επίσημη Υπουργική Σύνοδος του περιφερειακού διακυβερνητικού οργανισμού «East Mediterranean Gas Forum», στόχος του οποίου είναι η δημιουργία μιας βιώσιμης αγοράς φ/α στην Ανατολική Μεσόγειο.
Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η κατασκευή του έργου LEG1, από την εταιρία GreenPower, για τη διασύνδεση Αιγύπτου, Λιβύης και Ελλάδας μέσω της Νότιας Κρήτης, καθώς και το έργο Gregy Interconnector. Το τελευταίο ανήκει στο ευρωπαϊκό σχέδιο Mediterranean Electric Ring (MedRing) και συνδυάζεται με την ανάπτυξη αιολικών πάρκων (άνω των 2 GW) στο Ras Ghareb από τον Όμιλο Kοπελούζου (Elica Group). Με αυτόν τον τρόπο καθίσταται η Ελλάδα εξαγωγέας μεγάλων ποσοτήτων ηλεκτρικής ενέργειας προς την ευρωπαϊκή αγορά. Να σημειωθεί ότι εντός του ελλαδικού χώρου η Κρήτη επίκειται η διασύνδεση της Κρήτης με τη συμβατική μονάδα παραγωγής ενέργειας στη Μεγαλόπολη (μικρή διασύνδεση), καθώς και με την ηπειρωτική Ελλάδα (μεγάλη διασύνδεση, στην Αττική).
Η ηλεκτρική διασύνδεση Southern Aegean Interconnector (SAI) συνδέει την Αττική με τα Δωδεκάνησα και την Κρήτη και ακολούθως μέσω του GAP με την Αίγυπτο και έχει ανατεθεί στον όμιλο Eunice Energy Group (EEG), στο πλαίσιο του προγράμματος «ΑΙΓΑΙΟ» ύψους 1,5 δις ευρώ. Περιλαμβάνει την εγκατάσταση 138 ανεμογεννητριών σε 23 «ακατοίκητες» νησίδες του Αιγαίου στο σύμπλεγμα των Κυκλάδων. Για του λόγου το αληθές, ακατοίκητες νησίδες είναι οι 21, ενώ για τα νησιά Λέβιθα και Κίναρος, η πολιτεία αρνείται να αναγνωρίσει επίσημα την κατοίκηση αυτών των νησιών καθ’ όλη τη διαδικασία αδειοδότησης του αιολικού σταθμού. Ως δικαιολογία προτάσσεται η παράλειψη της απογραφής τους το 2011 από την ΕΛΣΤΑΤ, δύο μήνες προτού η εταιρία Κυκλαδικά Μελτέμια (θυγατρική της Eunice Energy) λάβει άδεια παραγωγής για 40 ανεμογεννήτριες στα δύο αυτά νησιά.
O GAP του οποίου προέκταση είναι ο SAI συνδέει την Κύπρο στο ευρωπαϊκό σύστημα και την μετατρέπει σε ενδιάμεσο κόμβο για τη δημιουργία περαιτέρω διασυνδέσεων με την Αφρική. Η διασύνδεση του προγράμματος «ΑΙΓΑΙΟ» περιλαμβάνεται μάλιστα στο δεκαετές πλάνο του Ευρωπαϊκού Δικτύου των Διαχειριστών Συστήματος Μεταφοράς ως “Project 293 – Southern Aegean Interconnector (SAI)”. Το Δίκτυο υπάγεται στο 3οΝομοθετικό Πακέτο για την Εγχώρια Ενεργειακή Αγορά το 2009, που έχει ως στόχο την περαιτέρω απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας στην Ε.Ε..
Oι σχεδιασμοί για τον Ελληνο-Βουλγαρικό αγωγό φ/α (IGB), 182 km (εκ των οποίων περίπου 31 km βρίσκονται εντός Ελλάδας) προβλέπουν τη διασύνδεσή του με τον αγωγό TAP. Το άλλο έργο στην περιοχή για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Βουλγαρίας περιλαμβάνεται από το 2013 στις Διασυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας Βορρά-Νότου στην κεντροανατολική και νοτιοανατολική Ευρώπη. Το ΑΣΦΑ Αλεξανδρούπολης αποσκοπεί στη δημιουργία μίας ακόμη πύλης εισαγωγής φυσικού αερίου στην χώρα, δυναμικότητας έως 15 εκ. κ.μ. ημερησίως ή 5,5 δις κ.μ. φυσικού αερίου ετησίως και αποθηκευτικής ικανότητας έως 170.000 κ.μ. υγροποιημένου φυσικού αερίου. Ο διασυνδετήριος αγωγός Eastern Mediterranean (EastMed) δυναμικότητας 10 δις κ.μ. φυσικού αερίου ετησίως έχει ως στόχο την απευθείας μεταφορά φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου στο Ευρωπαϊκό Σύστημα μέσω της Ελλάδας προς τις ακτές της Κρήτης και μέσω της Πελοποννήσου και της Δυτικής Ελλάδας ως τις ακτές της Θεσπρωτίας και την Ιταλία.
Τα PCI εντάσσονται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο ανάπτυξης μιας πανευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας η οποία ξεκινά ήδη από τη Συνθήκη της Λισαβόνας το 1994 με στόχο την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας. Το 2019 για την ενίσχυση της λειτουργίας της αγοράς ενέργειας, το Ευρωκοινοβούλιο ψήφισε τέσσερις νομοθετικές ρυθμίσεις για την αγορά ηλεκτρισμού στην Ε.Ε., οι οποίες αφορούν μεταξύ άλλων την αύξηση της διασυνοριακής ροής ηλεκτρικής ενέργειας. Ο στόχος αυτής της κίνησης είναι η δυνατότητα αύξησης των διασυνοριακών ροών στο 70% της παραγόμενης ενέργειας μεταξύ των κρατών μελών της Ε.Ε.. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έθεσε το 2002 το στόχο διασυνδεσιμότητας στο 10% με παράταση έως το 2020 και επέκταση στο 15% έως το 2030 κατόπιν σύστασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την επίτευξη του «κλιματικού στόχου» να παράγεται το 32% της συνολικής παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές μέχρι το 2030.
Όσον αφορά τα εγχώρια δεδομένα, τα δρομολογούμενα -εντός και εκτός PCI- έργα θα υπερβαίνουν από το 2025 τον «πανευρωπαϊκό στόχο» του 2030. Ήδη εντός Απρίλη ο ΑΔΜΗΕ θα ολοκληρώσει την υπογραφή συμφώνου συνεργασίας με το φορέα διαχείρισης στην Ιταλία για έργα διπλασιασμού της μεταφορικής ισχύος. Παρόμοια έργα διασύνδεσης μεταξύ κρατών της Ε.Ε. και κρατών στη Β. Αφρική και τη Μ. Ανατολή προχωρούν σε όλη την επικράτεια της Ε.Ε. Η αύξηση της διασυνδεσιμότητας εντός Ε.Ε. έχει στόχο τη δημιουργία μιας κοινής και ενιαίας αγοράς ενέργειας με κοινούς κανόνες, η οποία θα εξασφαλίζει την ενεργειακή ασφάλεια της Ε.Ε. ως σύνολο με αυξανόμενη ιεραρχική αλληλεξάρτηση μεταξύ των κρατών, όπου τα ισχυρότερα κράτη θα έχουν και τα αντίστοιχα οφέλη. Κοινή και ενιαία αγορά ενέργειας σημαίνει συγκέντρωση της παραγωγής και διαχείρισης ενέργειας σε συγκεκριμένους φορείς. Κατά διόλου παράδοξο τρόπο, η ενεργειακή ασφάλεια της Ε.Ε. ως μηχανισμός, προϋποθέτει την κατάργηση των εγχώριων αγορών ως διακριτές οντότητες με αποτέλεσμα κάθε εγχώρια αγορά να καθίσταται πλήρως εξαρτημένη από την ενιαία αγορά.
Η ενοποίηση των ευρωπαϊκών αγορών αποτελεί προϋπόθεση για την επέκταση αυτής της ενιαίας πλέον αγοράς εκτός των ευρωπαϊκών συνόρων. To 40% όλων των νέων κοιτασμάτων φ/α, από το 2011 ως το 2018, βρίσκονται στη βόρεια και ανατολική Αφρική. Ο έλεγχος της μεταφοράς τους μέσω των διασυνδετήριων έργων στην Αίγυπτο αποτελεί στρατηγικής σημασίας στόχο. Έτσι οι διηπειρωτικές διασυνδέσεις με την αφρικανική ήπειρο εμπεριέχονται σε ευρύτερους ενεργειακούς σχεδιασμούς για τον έλεγχο των ενεργειακών ροών, από αλλά και προς την Αφρική, η αγορά της οποίας θα έχει τους υψηλότερους ρυθμούς αύξησης της ζήτησης ενέργειας ως το 2040.
Ως προς τις διηπειρωτικές διασυνδέσεις αλλά και τους νέους αγωγούς μεταφοράς φ/α, τα PCI εκφράζουν αφενός την παγκόσμια τάση για αύξηση ζήτησης ενέργειας, η οποία απαιτεί νέα έργα υποδομών και αναβάθμιση των υπαρχόντων, αφετέρου την ενίσχυση αυτού του φαινομένου από τα έργα υποδομών. Οι εξορύξεις φέρνουν τους αγωγούς, αλλά και η επέκταση των αγωγών δημιουργεί τις προϋποθέσεις για περισσότερες εξορύξεις υδρογονανθράκων. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η διασυνδεσιμότητα ως δείκτης επιτυχίας των PCI καταλήγει να δρα ως παράγοντας περαιτέρω περιβαλλοντικής υποβάθμισης.
Πολλά από τα έργα εστιάζουν στη ενεργειακή διασύνδεση Ευρώπης – Αφρικής και Ευρώπης – Μ. Ανατολής, με την Ελλάδα να γίνεται ο ενδιάμεσος σταθμός. Μάλιστα, στην ιστοσελίδα του ΥΠΕΝ αναφέρεται ρητά πως ένας από τους στόχους αυτών των έργων είναι η γεωπολιτική αναβάθμιση της Ελλάδας ως σημαντικού «περιφερειακού παράγοντα» για την ενεργειακή ασφάλεια της Ε.Ε.. Η πολιτική διάσταση της μετατροπής της χώρας σε ενδιάμεσο σταθμό των ενεργειακών κολοσσών σημαίνει την πλήρη παραχώρηση του σχεδιασμού ενεργειακής πολιτικής (και όχι μόνο…) σε διεθνή κέντρα. Ταυτόχρονα, η κατανόηση του ρόλου των PCI είναι σημαντική για την οργάνωση των αγώνων ενάντια στη συγκρότηση μιας συγκεντρωτικά οργανωμένης, πανευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας στην οποία η λήψη αποφάσεων θα ανήκει στους ενεργειακούς κολοσσούς.
7.5.2021
Πανελλαδικό δίκτυο συλλογικοτήτων για την ενέργεια
energynetwork2020@gmail.com
f/b: Δίκτυο συλλογικοτήτων για την ενέργεια
[1]Το βασικό
συναφές νομικό πλαίσιο περιλαμβάνει: τον Κανονισμό (ΕΚ) 2236/1995 για την
παροχή ενωσιακής χρηματοδότησης κατά προτεραιότητα, την απόφαση 1364/2006 της
Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις βασικές κατευθύνσεις σχετικά με τα έργα κοινού
ενδιαφέροντος, τον Κανονισμό (ΕΕ) 1391/2013 για τον προσδιορισμό του ευρωπαϊκού
καταλόγου των PCIs, τον Κανονισμό (ΕΕ) 1316/2013 σχετικά με τη διευκόλυνση
χρηματοδότησης των συγκεκριμένων έργων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου